Curriculum Vitae

Maciej Morawski – Warszawa, 11 czerwca 2008 r.
ⓒ Fot. Mariusz Kubik

Maciej Dzierżykraj-Morawski (ur. 20 września 1929 r. w Poznaniu, zm. 6 czerwca 2021 r. w Paryżu) – dziennikarz, publicysta, bloger, działacz emigracyjny. Wieloletni paryski korespondent Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, w latach 2015-2021 prezes honorowy Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego z siedzibą w Warszawie.

Syn dyplomaty i polityka Kajetana Dzierżykraj-Morawskiego i Marii z Turnów; brat Hieronima Morawskiego, Marii Barbary Ledóchowskiej i Magdaleny Morawskiej.

Dzieciństwo w Jurkowie
ⓒ Fot. Archiwum Macieja Morawskiego

Po latach w Jurkowie (2007)

Dzieciństwo spędził w Jurkowie.

Podczas II wojny światowej przebywał w Małej Wsi k. Grójca, następnie w Warszawie. Działał w służbie sanitarnej Armii Krajowej, pod szyldem Polskiego Czerwonego Krzyża. Na początku sierpnia 1944 r. doznał szoku z późniejszymi konsekwencjami zdrowotnymi, w wyniku okrucieństw popełnianych w domu rodzinnym przy ul. Zimorowicza 4 przez tzw. „Brygadę Kamińskiego”.

W powstaniu warszawskim zginęła jego siostra Magdalena – łączniczka dowódcy Zgrupowania „Radosław”. Wcześniej, podczas okupacji niemieckiej działała w Kedywie i kontrwywiadzie Armii Krajowej.

Maciej Morawski przy grobie siostry Magdy
– Warszawa, Cmentarz Wojskowy na Powązkach, 22 czerwca 2009 r.
ⓒ Fot. Mariusz Kubik

Od września 1944 r. w AK w Belsku koło Grójca, w Drużynie Łączności „Pyry”. Od wiosny 1945 r. był członkiem OMTUR-u w Kościanie, w porozumieniu z grupą byłych AK-owców, która wówczas kierowała głównymi organizacjami politycznymi i władzami miasta (grupę tę władze zlikwidowały dopiero jesienią 1948 r.). W Kościanie zdał też maturę (styczeń 1946 r.). Następnie w Poznaniu, gdzie studiował krótko psychologię na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Jednak w tym samym roku wyjechał do swego ojca i przebywał odtąd na emigracji we Francji.

Studiował na Wydziale Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu w Paryżu (Licence es Sciences Sociales CATHO), Akademii Handlowej w Paryżu, następnie w Instytucie Wyższych Studiów Europejskich Uniwersytetu w Strasburgu (był tam stypendystą Kolegium Komitetu Wolnej Europy, 1953-1954).

Maciej Morawski – portret namalowany przez Józefa Czapskiego
(fotografia z 2011 roku)
ⓒ Fot. Mariusz Kubik

Jeden z listów Józefa Czapskiego do Macieja Morawskiego
ⓒ Fot. Archiwum Macieja Morawskiego

Maciej Morawski – marzec 2018 r.
ⓒ Fot. Mariusz Kubik

Z końcem 1954 r. Kolegium odmówiło mu stypendium doktoranckiego w wyniku nadesłanego donosu (inspirowanego zapewne przez służby specjalne bloku komunistycznego), jakoby miał on być w 1945 r. w Kościanie komunistą oraz, że jest homoseksualistą (donosy takie były częste w epoce „McCarthyzmu”, w okresie tzw. „polowania na czarownice”).

Był (po Janie Kułakowskim) prezesem w latach 1955-1965 polskiego Zjednoczenia Młodzieży Chrześcijańsko-Społecznej (sekcji polskiej Międzynarodówki Młodych Chrześcijańskich Demokratów). Współredagował następnie „Le Nouvel Horizon”, pracował we francuskich bankach, był działaczem społecznym, dziennikarzem „Journal des Finances”. Współpracował z biurami paryskimi Komitetu Wolnej Europy i Radia Wolna Europa.

W okresie pracy dla paryskiego biura Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa
ⓒ Fot. Archiwum Macieja Morawskiego

Legitymacja Macieja Morawskiego w RWE (wydana 1 października 1966 r.)

ⓒ Fot. Archiwum Lechosława Gawlikowskiego

Tadeusz Parczewski, płk Marian Czarnecki, Maciej Morawski
– w służbie Rozgłośni Polskiej RWE

Od 1955 r. „wolny strzelec” (współpracował wówczas z późniejszym dyrektorem Sekcji Polskiej RWE Zygmuntem Michałowskim) a następnie wieloletni korespondent Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w Paryżu (1965-1992), bliski współpracownik Jana Nowaka-Jeziorańskiego. Jeden z najlepszych polskich korespondentów informacyjnych RWE, z tego być może powodu był przedmiotem ostrych ataków ze strony propagandy PRL (m.in. zarzut szpiegostwa), w wyniku nagonek i pogróżek jego żona, Jadwiga z Żeromskich, zaniemogła.

Z Janem Nowakiem-Jeziorańskim w ówczesnej warszawskiej siedzibie Stowarzyszenia RWE
ⓒ Fot. Archiwum Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół
Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego

Z Janem Nowakiem-Jeziorańskim i Władą Majewską
ⓒ Fot. Archiwum Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół
Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego

Z Lechosławem Gawlikowskim – dziennikarzem, publicystą,
pierwszym zastępcą Dyrektora Rozgłośni Polskiej RWE Marka Łatyńskiego,
przebywającym od lat 70. XX w. na emigracji w Niemczech.
Warszawa, 20 stycznia 2016 r.
ⓒ Fot. Mariusz Kubik; Archiwum Macieja Morawskiego

Jako dziennikarz paryskiego biura RWE, Morawski zasłynął przede wszystkim ze swych, prowadzonych w latach 80. na antenie w sposób nowatorski, bezpośredni i przyjacielski, wywiadów radiowych z działaczami „Solidarności” i czołówką ówczesnego polskiego życia politycznego i kulturalnego.

Od lewej: Maciej Morawski, Zofia Romanowiczowa, Jerzy Kłoczowski
– Paryż, Centre du Dialogue (rue Surcouf)

Maciej Morawski z Krzysztofem Śliwińskim
– Paryż, Centre du Dialogue (rue Surcouf)

Z przywódcą NSZZ „Solidarność”, laureatem Pokojowej Nagrody Nobla
i późniejszym prezydentem RP, Lechem Wałęsą
ⓒ Fot. Facebook Lecha Wałęsy, czerwiec 2021 r.
/ Archiwum Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół
Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego

Rozmowa z dziennikarzem „Gazety Wyborczej”: pierwsza wizyta w Polsce od 1946 roku (w delegacji prezydenta Francji, Françoisa Mitteranda) – 15 czerwca 1989 r.

ⓒ Fot. Archiwum Mariusza Kubika

Dorywczy współpracownik paryskiej „Kultury” (np. nowele pt.: „Jacek” i „Champs Elysées”). Był członkiem Polskiego Komitetu Ruchu Europejskiego i współpracownikiem paryskiej delegatury Rządu RP na Wychodźstwie.

Egzemplarz paryskiej „Kultury” (wyd. wrzesień 1963 r.)
z opowiadaniem Macieja Morawskiego pt. „Jacek”

Jedna z licznych wizyt w Instytucie Literackim w Maisons-Laffitte, w siedzibie „Kultury”

Z Henrykiem Giedroyciem (bratem Jerzego)
|w Instytucie Literackim w Maisons-Laffitte: w siedzibie „Kultury” (2008)

1, avenue Corneille, Maisons-Laffitte – pierwsza siedziba redakcji miesięcznika „Kultura”
ⓒ Fot. Mariusz Kubik

91, avenue de Poissy, Maisons-Laffitte – siedziba redakcji miesięcznika „Kultura”
ⓒ Fot. Mariusz Kubik

W dawnym gabinecie Jerzego Giedroycia, w siedzibie paryskiej „Kultury”
ⓒ Fot. Archiwum Mariusza Kubika

Przy grobach Jerzego Giedroycia i Józefa Czapskiego
Le Mesnil-le-Roi
ⓒ Fot. Archiwum Mariusza Kubika

Od 1994 r. był członkiem Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego w Warszawie, a od 2015 r. do śmierci – prezesem honorowym tej organizacji.

W 1994 r. założył w Warszawie Klub im. Giorgio La Pira (Dialog ponad podziałami). Kierował też m.in. Polskim Funduszem Humanitarnym we Francji, opiekującym się Domem Spokojnej Starości Polskiego Funduszu Humanitarnego w Lailly-en-Val.

Z Tadeuszem Mazowieckim
ⓒ Fot. Mariusz Kubik

Był Kawalerem Zakonu Maltańskiego, paryskim przedstawicielem Towarzystwa Polska-Francja w Paryżu (towarzystwo zabiegało o większą obecność Francji w Polsce i Polski we Francji). Członek Rady Fundacji im. Kościelskich i Stowarzyszenia Wolnego Słowa.

Kaplica Saint-Blaise-des-Simples – mauzoleum Jeana Cocteau
Milly-la-Forêt, 6 października 2016 r.
ⓒ Fot. Mariusz Kubik

Został odznaczony Krzyżem Armii Krajowej (Londyn 1967), Złotym Krzyżem Zasługi (Londyn), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (Warszawa, luty 1995 r.), Medalem „Zasłużony dla tolerancji” (2006), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2007). Laureat nagrody im. Świętego Brata Alberta. 9 listopada 2001 r. otrzymał Honorowe Obywatelstwo Miasta i Gminy Krzywiń.

Kawaler francuskiego Orderu „Arts et Lettres” (9 grudnia 2016 r. odebrał w Paryżu komandorię tego orderu, przyznaną przez minister kultury Republiki Francuskiej).

W Paryżu
ⓒ Fot. Mariusz Kubik

W 2007 r., nakładem Instytutu im. Stefana Grota-Roweckiego w Lesznie ukazała się książka Teresy Masłowskiej, poświęcona Morawskiemu pt.: Łącznik z Paryża (ISBN 83-921389-9-6; wydanie 2, uzupełnione pt. Łącznik z Paryża – Rzecz o weteranie zimnej wojny, Instytut im. Stefana Grota – Roweckiego, Leszno 2009 [właśc. 2008]; wydanie 3, uzupełnione: kwiecień 2019).

Z dziennikarką Teresą Torańską i jej małżonkiem w Warszawie
(obchody 80. rocznicy urodzin, wrzesień 2009 r.)
ⓒ Fot. Mariusz Kubik

We wrześniu 2009 r., z okazji 80. rocznicy urodzin Morawskiego odbyły się obchody rocznicowe: w Centre du Dialogue w Paryżu, oraz w Kościanie, Jurkowie, Krzywiniu i Warszawie – w ówczesnej siedzibie Stowarzyszenia Pracowników, Współpracowników i Przyjaciół Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa Imienia Jana Nowaka-Jeziorańskiego.

Maciej Morawski w ówczesnym warszawskim Klubie Stowarzyszenia RWE
im. Aliny Perth-Grabowskiej – luty 2016 r.
– prezentacja pierwszego tomu dzienników
pt. „Dwa brzegi. Zapiski weterana zimnej wojny”
ⓒ Fot. Mariusz Kubik

W latach 2015-2017 nakładem Instytutu im. Stefana Grota-Roweckiego ukazał się czterotomowy wybór jego dzienników pt.: Dwa brzegi. Zapiski weterana zimnej wojny, publikowanych pierwotnie na niniejszej stronie internetowej.

Maciej Morawski w XVI dzielnicy Paryża,
niedaleko swego mieszkania przy rue du Général-Grossetti
ⓒ Fot. Mariusz Kubik

Mieszkał w Paryżu, w XVI dzielnicy (13 rue Mesnil, 1 rue Largillière oraz 3, a później 5 rue du Général-Grossetti); trzy ostatnie lata życia spędził w Domu św. Kazimierza – zasłużonej polskiej placówce dla osób starszych, w której niegdyś mieszkał i gdzie zmarł m.in. Cyprian Kamil Norwid (119 rue du Chevaleret).

Zmarł 6 czerwca 2021 r., w godzinach porannych, w paryskim szpitalu uniwersyteckim Pitié Salpêtrière. Pogrzeb odbył się 11 czerwca 2021 r. Mszę świętą pogrzebową odprawiono w kościele Notre Dame de l’Assomption przy ulicy Saint-Honoré, w pierwszej dzielnicy Paryża; ceremonia pochówku odbyła się kilka godzin później na cmentarzu w Lailly-en-Val, niedaleko Orleanu.

Maciej Morawski spoczywa w grobie rodzinnym, wraz z rodzicami – w nekropolii, gdzie znajdują się groby licznych działaczy emigracji niepodległościowej.

MARIUSZ KUBIK

Cmentarz w Lailly-en-Val k. Orleanu, 16 maja 2009 r. – Maciej Morawski przy pomnikach z inskrypcjami w językach francuskim i polskim. Pierwszy poświęcony jest spoczywającym tu „wielu polskim uchodźcom politycznym, którzy pozostali we Francji po II wojnie światowej dzięki pomocy Wysokiego Komisarza do Spraw Uchodźców ONZ i władz francuskich. Od 1958 roku znajdowali schronienie w Domu Polskiego Funduszu Humanitarnego w Lailly-en-Val”. Drugi pomnik poświęcony został pamięci polskich lotników: Henryka Tadeusza Czyżyka, Jana Danieluka, Kazimierza Gałata, Jana Kabulskiego i Albrechta Pagieły z Dywizjonu 300 Royal Air Force, poległych w locie bojowym w Lailly-en-Val 26 lipca 1944 r.
© Fot. Archiwum Macieja Morawskiego

* * *